Ortaklığın Giderilmesi Davası

Ortaklığın giderilmesi davasının konusu paylı ve elbirliği halindeki mülkiyet hükümlerine tabi taşınır ve taşınmaz mallar ile haklardır. Ortaklığın giderilmesi davası, izale-i şüyu davası olarak da isimlendirilmektedir. Bu dava türünde bir mal üzerindeki birlikte mülkiyete son verip ferdi mülkiyete geçmeyi bu mümkün değilse de malın satılmasını amaçlayan iki taraflı ve taraflar için benzer sonuçlar doğuran davalardır. Bu dava türü çoğunlukla miras kalan aile mallarında gündeme gelmektedir.

Ortaklığın Giderilmesi Davası Konusu Mal

Ortaklığın giderilmesi davasının konusu olan şey, birlikte mülkiyetin söz konusu olduğu taşınır veya taşınmaz bir maldır. Bu tür davalarda, el birliği mülkiyeti olsun, paylı mülkiyet olsun tüm ortakların ve paydaşların davada yer alması zorunludur. Taraf teşkiline ilişkin bu hususa mahkemece re’sen dikkat edilmesi gerekir. Paydaşlar arasında hayatta olmayanlar var ise onların mirasçılarının da davada yer alması zorunludur. Taraf teşkiline ilişkin olarak dava ve duruşma davetiyelerinin ilgililerine usulüne uygun olarak tebliğ edilip edilmediğinin mutlak surette kontrol edilmesi gerekir. Bu kapsamda iyi bir takip ve en doğru neticenin alınması adına ortaklığın giderilmesi davası avukatlık hizmeti alınması gerekmektedir.

Bu davalarda Mahkemece taraf teşkilinin denetlenebilmesi için taşınmazlara ilişkin tapu kayıtlarının getirtilerek incelenmesi, tapu maliklerinden ölenler var ise bunlara ait mirasçılık belgelerinin istenerek taraf teşkilinin tam olup olmadığını, dava dışında bir paydaş veya mirasçı olup olmadığının denetlenmesi gereklidir. Eğer dava konusu edilen şey taşınır bir mal ise, örneğin araç, traktör vs. mülkiyet belgelerinin getirtilerek konuya ilişkin incelemenin yukarıda belirtilen şekilde yapılması gerekir.

Ortaklığın giderilmesi davaları niteliği itibariyle iki taraflı davalardır. Davada kazanan-kaybeden yoktur. Davacı gibi davalılar da aynı haklara sahiptir.  Davacının davadan tek taraflı feragat etmiş olması, davanın görülebilmesine engel teşkil etmez. Davalılar dilerse davayı yürütüp sonuçlandırabilirler. Dava sonunda hükmedilecek yargılama giderleri taraflara payları oranında yükletilir. Herkes payı oranında yargılama giderlerine katılmakla yükümlüdür.

Ortaklığın Giderilmesi Davası Açma Hakkı

Ortaklığın giderilmesi davasında dava açma hakkı birlikte mülkiyete konu taşınır veya taşınmazın paydaş veya ortaklarına aittir. Dava, paylı mülkiyette paydaşlardan biri ya da birkaçı tarafından diğer paydaşlara karşı açılır. Davada tüm paydaşların yer alması zorunludur. Paydaşlardan ölmüş olan var ise mirasçılarının davaya dâhil edilmesi gerekir.

Elbirliği mülkiyetinde, borçlu ortağın alacaklısı da İİK’nın 121.maddesindeki usule göre icra mahkemesinden alacağı yetki belgesi ile bu davayı açabilir.

Mevzuatımızda TMK’nın 698. maddesine göre hukuki bir işlem gereğince veya paylı malın sürekli bir amaca özgülenmiş olması nedeniyle paylı mülkiyeti devam ettirme yükümlülüğü bulunmadıkça, paydaşlardan her biri malın paylaşılmasını isteyebilir. Paylaşmayı isteme hakkı, hukuki bir işlemle en çok on yıllık süre ile sınırlandırılabilir. Taşınmazlarda paylı mülkiyetin devamına ilişkin sözleşmeler resmi şekle bağlıdır ve tapu kütüğüne şerh verilebilir.

Birlikte mülkiyetin söz konusu olduğu durumlarda belli bir pay hakkında ortaklığın giderilmesi istenemez. Malın tamamının dava konusu edilmesi gerekir.

Ortaklığın Giderilmesi Davası Hangi Mahkemede Açılır?

Ortaklığın giderilmesi (izale-i şüyu) davasında yetkili mahkeme taşınmaz malın bulunduğu yer mahkemesidir. Birden fazla yerde taşınmazlar var ise taşınmazlardan birisinin olduğu yer Mahkemesinde dava açılabilir.

Görevli mahkeme ise Sulh Hukuk Mahkemesi’dir. Örneğin, taşınmaz mal Kadıköy’de bulunuyorsa ortaklığın giderilmesi davasında yetkili ve görevli mahkeme Kadıköy’ün bağlı bulunduğu İstanbul Anadolu Sulh Hukuk Mahkemesi’dir.

Ortaklığın Giderilmesi Davasında Mahkeme Harç ve Giderleri

Ortaklığın giderilmesi davasında nisbi harç alınmaktadır. Gayrimenkulün satış yoluyla paylaştırılmasına karar verilmesi halinde, taşınmaz malın satış bedelinden bir ortağın payına düşecek paranın binde 11,38 kadar nisbi karar ve ilam harcı alınmaktadır. Taşınmaz malın aynen taksim suretiyle paylaştırmaya karar verilmesi halinde gayrimenkul değerinin binde 4,55’i oranında nisbi karar ve ilam harcına hükmedilecektir.

Her ne kadar davayı açan paydaş dava harcını ve mahkeme giderlerini davanın başında ödemek zorunda kalsa da davanın sonunda mahkeme giderleri ve avukatlık ücretleri payları oranında taraflara yükletilir. Ortaklığın giderilmesi davasında davanın kazananı veya kaybedeni olmaz, davanın tarafı olan herkes davadan aynı şekilde etkilenmektedir.

Ortaklığın Giderilmesi Davasında İncelenecek Deliller

Taşınmazlarda tapu kayıtları, taşınırlarda var ise mülkiyet belgeleri getirtilmelidir. Mülkiyet belgelerinde isimleri geçen ortaklardan hayatta olmayanlar var ise bunlara ait mirasçılık belgelerinin getirtilip dosya içine konulması gerekir. Nüfus kayıtları yeterli değildir. Davada taraf teşkilinin tam olduğu, dava dışında paydaş veya mirasçı kalmadığı anlaşıldıktan sonra, iddia ve savunma çerçevesinde ortaklığın giderilmesine konu malın aynen taksiminin mümkün olup olmadığının tespiti için yerinde keşif yapılarak bilirkişiden rapor alınmalıdır. Eğer dava konusu edilen mal taksimi mümkün olmayan bir taşınmaz (kat mülkiyetine konu bir bağımsız bölüm) veya taşınır (otomobil, traktör vs.) mal ise halen mevcut olup olmadığının ve hali hazırdaki durumunun tespiti bakımından keşif ve bilirkişi incelemesi yapılması da yararlı olacaktır.

Ortaklığın Giderilmesi Davasında Muhdesat İddiası

Davanın devamı sırasında sulh hukuk mahkemesinin görevini aşan mülkiyet veya davanın tarafları arasında aidiyet ihtilafı çıkarsa, bu gibi haller ön mesele olarak yargılamanın görüldüğü mahkemede halledilemeyeceğinden, ilgili tarafa görevli mahkemede dava açması için 10 günlük yasal süre tanınmalı, tayin edilen sürede dava açılmış ise bekletici mesele yapılmalıdır.

Arz üzerinde paydaşlardan birine ait muhtesat var ise bu durumda söz konusu muhtesatın taşınmazın tüm değerine oranı belirlenerek bu orana isabet edecek paranın öncelikle muhtesat sahibine ödenmesi, kalan tutarın ise taraflara payları oranında paylaştırılması gerekir. Muhtesat sahibine ödenecek paraya ilişkin oranın hüküm fıkrasında açıkça gösterilmesi gerekir.

Aynen Taksim Mümkün Değilse Satış Yoluyla Ortaklığın Giderilmesi

Ortaklığın giderilmesi davaları sonunda mahkeme davaya konu malın aynen taksimine veya satışı suretiyle ortaklın giderilmesine karar verir. Davada talep varsa öncelikle aynen taksim olgusu araştırılacaktır. Taşınmazların aynen taksimi Toprak Koruma Kanunu ve imar mevzuatındaki düzenlemelere göre araştırılacaktır. Taşınmazların aynen taksiminin mümkün olup olmadığının mahallinde keşif ve bilirkişi incelemesi yapılarak tespit edilmesi gerekir. Yapılacak keşfi ve alınacak bilirkişi raporu ile davaya konu yerin hukuki ve fiili yönden aynen taksime elverişli olup olmadığı belirlenir.

Birden fazla taşınmaz davaya konu edilmiş ise aynen taksimin her bir taşınmaz açısından ayrı ayrı araştırılması gerekir. Tarafların ittifakı olmadan dava konusu edilen birden fazla parselin birleştirilip tek bir parsel haline getirilmesi ve birleştirilen bu parsel üzerinden aynen taksime karar verilmesi mümkün değildir.

Bilirkişi raporunda taşınmazın aynen taksiminin mümkün olduğunun belirtilmesi durumunda bilirkişiye hazırlattırılacak ifraz krokisinin İmar Kanunu’nun 16. maddesi kapsamında onay makamına gönderilerek görüş alınması gerekir. Taşınmaz belediye ve mücavir alan sınırları içinde ise onay makamı belediye encümenidir. Taşınmaz belediye ve mücavir alan sınırları dışında ise onay makamı il idare kuruludur.

Ortaklığın giderilmesi davasına konu taşınmaz üzerinde kat mülkiyeti tesisine uygun birden fazla bağımsız bölümü olan bir yapı var ise bu durumda, talepte varsa kat mülkiyeti tesisi suretiyle ortaklığın giderilmesinin mümkün olup olmadığı araştırılmalıdır.

Ortaklığın Giderilmesi Davasında Satış Aşaması

Mahkemece ortaklığın giderilmesi davası sonunda paydaşlığın satış suretiyle giderilmesine karar verilmesi durumunda özel bir sebep bulunmadıkça satışın umuma açık bir şekilde yapılmasına karar verilmelidir. Ancak tarafların ittifakı halinde satışın sadece paydaşlar arasında yapılmasına da karar verilebilir.

Satış kararı verilmesi durumunda, satış sonunda elde edilecek paranın taraflara payları oranında paylaştırılmasına karar verilmelidir. Hüküm fıkrasında payların ayrı ayrı gösterilmesi zorunlu değildir. “Satış parasının payları oranında paydaşlara aidiyetine” şeklinde karar verilmesi yeterlidir. Elbirliği mülkiyetine konu taşınır ve taşınmazlarda ise satıştan elde edilecek paranın mirasçılık belgesindeki paylara göre dağıtılması gerekir.

Elektronik Ortamda Yapılacak Satış

Ülkemizde dijitalleşmenin gereği olarak daha hızlı ve şeffaf satış süreçlerinin olması adına ortaklığın giderilmesi davası sonucu satışı yapılacak malların elektronik ortamda satış süreçleri tamamlanmaktadır. Adalet Bakanlığı UYAP e-satış portalı üzerinden bu süreçleri takip edebilirsiniz.

İcra ve İflâs Kanunu Uyarınca Elektronik Ortamda Yapılacak Satışların Usulü Hakkında Yönetmelik ile Satış Giderleri Tarifesi 8 Mart 2022 tarihli ve 31772 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanmıştır. Bu kapsamda satış ilanları satış gününe kadar elektronik ortamda görülebilecek olup bu sayede ihalelere daha fazla katılımcının iştirak etmesi ile satışa konu malların gerçek değerini bulması sağlanmış olacaktır. Hissedarların satış sürecine katılması halinde teminat alınmamaktadır.

Kişilerin bulundukları mahal haricindeki satışları takip edebilmesi, bu satışlara bulunduğu yerden teminat yatırmak suretiyle teklif verebilmesi kısacası zamandan ve mekândan bağımsız ihalelere katılım hedeflenmiş ve bu süreç etkili şekilde devam etmektedir.

Ortaklığın giderilmesi/izale-i şuyu davasıyla ilgili uyuşmazlığınız varsa alanında uzman ortaklığın giderilmesi davası avukatından destek almanızı tavsiye ederiz. MG Hukuk bürosu olarak İstanbul ile Türkiye’nin çeşitli şehirlerinde bu davaların takibi tarafımızca yapılmaktadır. Bu konuda ofisimizden destek almak isterseniz iletişime geçebilirsiniz.

Saygılarımızla,
Kadıköy Avukat Mete GENÇER

NOT:
Bu internet sitesindeki her türlü bilgi İstanbul Barosuna kayıtlı MG Hukuk Bürosu tarafından yalnızca bilgilendirme amacıyla, Türkiye Barolar Birliği tarafından belirtilen ilgili düzenlemeleri uyarınca hazırlanmıştır.