Dövizle İşlem Yasağı

MG Hukuk olarak ticaret hukuku kapsamında müvekkil talepleri doğrultusunda dövizle işlem yasağı ve istisnaları konusunda hukuki destek olmaktayız. Kadıköy marka ve patent vekili ve ticaret avukatı kadromuzla müvekkillerimiz adına dövizle işlem yasağı süreçlerinin yanı sıra alanında tecrübeli avukatlarımızla sözleşmeler hukuku kapsamında sözleşmelerin süreci, dövize endeksli sözleşme hazırlama ve her türlü sözleşmeye dair çıkacak uyuşmazlıklarda müvekkillerimizi temsil etme hizmetlerini vermekteyiz.

Döviz Nedir?

“Döviz,” genel olarak bir ülkenin resmi para birimine karşılık gelen yabancı parayı ifade eder. Yani, bir ülkenin kendi milli para birimi dışındaki diğer ülkelerin para birimlerine dövize denir. Döviz, uluslararası ticarette, turizmde, yatırımlarda ve diğer finansal işlemlerde kullanılır. Ülkemiz, dünyadaki bazı diğer ülkeler gibi dövizle işlem yasağı konusunda kararlar alabilmektedir.

Döviz, uluslararası ticaret ve ödemelerde kullanılan, yabancı ülkelerin para birimlerini temsil eden bir terimdir. İnsanlar ve şirketler arasında yapılan uluslararası alım satımlarda, ödemelerde veya yatırımlarda sıklıkla kullanılır. Döviz, ekonomik ilişkilerin ve uluslararası ticaretin önemli bir unsuru olup, ülkeler arası para birimi değişimini ifade eder.

Dövize Endeksli Sözleşme Nedir?

Dövize endeksli sözleşme, bir finansal veya ticari sözleşmenin değerinin, döviz kurlarındaki değişikliklere bağlı olarak belirlendiği bir tür sözleşmedir. Bu tür sözleşmelerde, genellikle döviz kurlarının belirli bir referans noktasına endekslenmiş bir değeri temsil eder. Bu endeks, örneğin bir döviz çiftinin spot fiyatı veya belirli bir tarihli bir döviz kuru olabilir.

Dövize endeksli sözleşmeler, özellikle uluslararası ticarette ve finansal piyasalarda risk yönetimi amacıyla kullanılır. Taraflar, sözleşme yaparken belirli bir dövizin değerinin gelecekteki değişimine karşı koruma sağlamak veya spekülatif amaçlarla döviz fiyat hareketlerinden faydalanmak isteyebilirler.

Örneğin, bir şirket uluslararası ticaret yapıyorsa ve gelecekteki döviz kurlarındaki belirsizlik nedeniyle risk altında hissediyorsa, dövize endeksli bir sözleşme yaparak gelecekteki döviz maliyetlerini sabitleyebilir. Bu, şirketin belli bir dövizle ilgili belirli bir miktarda ödeme yapması gerektiğini garanti altına alabilir. Dövizle işlem yasağı kurallarına dikkat ederek hareket etmek gerekmektedir. Sözleşmeler hukukuna göre sözleşme hazırlanırken dövizle işlem yasağı konusu ihlal edilmemelidir.

Ancak, dövize endeksli sözleşmelerdeki riskler ve avantajlar, sözleşme detaylarına, kullanım amacına ve piyasa koşullarına bağlı olarak değişebilir. Bu tür sözleşmeleri kullanmadan önce, tarafların dikkatlice analiz yapmaları ve uzman tavsiyesi almaları genellikle önerilir.

Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğ

Mevzuatımızda Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğ; Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 sayılı Karar gereğince, Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından çıkarılan bir yönetmeliktir. Bu Tebliğ, Türk parasının değerinin belirlenmesi, döviz ve dövizi temsil eden belgelere ilişkin işlemler, kıymetli maden, taş ve eşyalara ilişkin işlemler, ihracat, ithalat, görünmeyen işlemler, sermaye hareketlerine ilişkin kambiyo işlemlerine ait düzenleyici, sınırlayıcı esasları içermektedir. Bu Tebliğ, 2008 yılında yürürlüğe girmiş olup, daha sonra çeşitli tarihlerde değişikliklere uğramıştır. Son olarak, 10 Mart 2023 tarihinde dövizle işlem yasağının bazı maddelerinde değişiklik yapılmıştır. Bu Tebliğ, Türk parasının kıymetini korumak ve döviz piyasasının istikrarını sağlamak amacıyla hazırlanmıştır.

Bu Tebliğin 8. maddesi, Türkiye’de yerleşik kişiler arasında yapılan çeşitli sözleşmelerde döviz veya dövize endeksli ödeme yükümlülükleriyle ilgili kuralları düzenlemektedir. Madde, özellikle gayrimenkul satış ve kiralama sözleşmeleri, iş sözleşmeleri, finansal kiralama sözleşmeleri ve diğer çeşitli sözleşme türlerinde hangi durumlarda döviz veya dövize endeksli ödemelerin yapılabilir olduğunu veya yapılamayacağını belirlemektedir. Ayrıca, belirli istisnalar, geçici hükümler ve özel durumlar da bu maddede yer almaktadır. 8. Madde, Türk hukuk sisteminin dövizle ilgili düzenlemelerine ilişkin kapsamlı bir açıklama sunmaktadır. Biz de makalemizi Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karara İlişkin Tebliğ’in 8. Maddesi çerçevesinde oluşturacağız.

Dövizle Ödeme Yapmak Yasak Mıdır?

Metindeki hükümlere göre, Türk hukukunda dövizle işlem yapmanın genel bir yasağı bulunmaktadır. Özellikle Türkiye’de yerleşik kişiler arasında gerçekleşen gayrimenkul satış ve kiralama sözleşmelerinde, sözleşme bedeli ve diğer ödeme yükümlülüklerinin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak belirlenmesi yasaklanmıştır. Ancak, belirli istisnalar mevcuttur. Örneğin, Türkiye Cumhuriyeti Devleti ile vatandaşlık bağı bulunmayan kişilerin veya belirli sektörlerdeki işlemlerin (örneğin konaklama tesislerinin işletilmesi, gümrüksüz satış mağazalarının kiralanması gibi) dövizle veya dövize endeksli olarak belirlenmesine izin verilmektedir. Dövizle işlem yasağının istisnaları vardır.

Dövizle işlem yapma konusunda genel bir yasağın olduğunu, ancak belirli durumlar ve istisnaların bulunduğunu söyleyebiliriz. Bu tür hukuki konularda tam bir anlayışa sahip olmak için profesyonel bir hukuk danışmanına başvurmak önemlidir. Ayrıca, bu tür düzenlemeler zaman içinde değişebileceği için güncel hukuki bilgi almak da önemlidir. MG Hukuk’a bu konuda bilgi sahibi olmak ve avukatlık hizmeti almak adına ulaşabilirsiniz.

Dövizle İşlem Yasağına Aykırılığın Cezası Var mıdır?

Yapılan düzenlemelerin uygulanmasına aykırı davrananlar için 1567 Sayılı Kanun’un 3. Maddesi uyarınca idarî para cezaları öngörülmüştür. Dövizle işlem yasağının ihlali halinde uygulanacak para cezası miktarı her sene yeniden belirlenmektedir. Tekerrür durumunda ise bu ceza iki katına çıkabilmektedir. İdarî para cezasına ek olarak, suç tarihinden tahsil tarihine kadar olan süre için gecikme zammı ve gecikme faizi de uygulanmaktadır. Cumhuriyet Savcısı, idarî para cezasına karar verme yetkisine sahiptir.

Kadıköy avukatlık bürosu MG Hukuk olarak, sıklıkla hata yapılan ve ihlal edilen dövizle işlem yasağı konusunda sizlere yardımcı olmak isteriz.

Hangi Sözleşmelerde Dövizle İşlem Yasağı Mevcuttur?

Söz konusu tebliğ kapsamında, Türkiye’de yerleşik kişiler arasındaki bir dizi sözleşme artık döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak yapılamamaktadır. Dövizle işlem yasağı olan sözleşmeler arasında:

• Gayrimenkul satışı ve kiralama,
• Taşıt satışı ve kiralama,
• Leasing (Finansal Kiralama) sözleşmeleri,
• İş sözleşmeleri,
• Hizmet sözleşmeleri,
• Eser sözleşmeleri ve bundan kaynaklanan diğer ödeme yükümlülükleri

bulunmaktadır. Ayrıca, belirli durumlarda sözleşmelerin ve yükümlülüklerin döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak belirlenmesine istisnalar da getirilmiştir. Yani yukarıda sayılan sözleşmelerin hepsinin ayrı ayrı istisnaları mevcuttur. Somut olayın koşullarına göre değişiklik gösterecektir. Bu bakımdan söz konusu sözleşmelere hâkim bir avukattan destek alınması, hak kaybına uğramamak için en sağlıklısı olacaktır.

Devam eden sözleşmeler içinse, düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren 30 gün içinde, daha önce döviz cinsinden kararlaştırılmış bedellerin taraflarca Türk Lirasına çevrilebilmesi imkanı tanınmıştır. Bu şekilde dövizle işlem yasağı ihlal edilmemiş olacaktır.

Döviz cinsinden ya da dövize endeksli olarak belirlenmesi yasaklanmış sözleşmelere ilişkin olarak düzenlenecek kıymetli evraklarda yer alan bedellerde döviz cinsinden belirlenemeyecektir. Yine dövizle işlem yasağı kapsamında döviz cinsinden ya da dövize endeksli olarak belirlenmesi yasaklanmış sözleşmelerde yer alan tutarlar ile diğer yükümlülükler, uluslararası piyasa da fiyatı döviz cinsinden belirlenen kıymetli madenlere ve/veya emtiaya göre de belirlenemeyecek ve endekslenemeyecektir.

Döviz Cinsinden veya Dövize Endeksli Sözleşmeler Hangi Koşullarda Yapılabilir?

Asli olarak sözleşmelerde ödemelerin TL cinsinden yapılabildiğini yukarıda söylemiş olduk. Ancak tekrar etmek isteriz ki bunun birçok istisnası da mevcuttur. TÜRK PARASI KIYMETİNİ KORUMA HAKKINDA 32 SAYILI KARARA İLİŞKİN TEBLİĞ’de belirtilen istisnalar genel olarak şunlardır:

1. Türk vatandaşı olmayan kişilerle ve bu kişilere ait şirketlerin, Türkiye’deki şube ve temsilcilikler aracılığıyla doğrudan veya dolaylı olarak %50 ve üzerinde pay sahipliklerinin bulunduğu iş ve hizmet sözleşmeleri,
2. Serbest bölgelerde faaliyet gösteren şirketlerin iş ve hizmet sözleşmeleri,
3. İhracat, transit ticaret, ihracat sayılan satış ve teslimler ile döviz kazandırıcı hizmet ve faaliyetler kapsamında yapılan hizmet sözleşmeleri,
4. Yurtdışında gerçekleştirilecek faaliyetler kapsamında yapılan hizmet sözleşmeleri,
5. Türkiye’de başlayıp yurtdışında biten veya tam tersi şekilde Türkiye’de sonlanan elektronik haberleşme ile ilgili hizmet sözleşmeleri,
6. Türkiye’de başlayıp yurtdışında biten veya tam tersi şekilde Türkiye’de sonlanan veya yurt dışında başlayıp yurtdışında sonlanan taşımacılık ve nakliye dahil hizmet sözleşmeleri,
7. Döviz cinsinden maliyet içeren eser sözleşmeleri,
8. Taşıt satış ve kiralama sözleşmeleri haricindeki iş makineleri dahil menkul satış ve kiralama sözleşmeleri, (Ödemenin/tahsilatın TL yapılması zorunludur.)
9. 13 Eylül 2018 tarihinden önce akdedilmiş bulunan taşıt kiralama ve yolcu taşıma amaçlı ticari taşıt satış sözleşmeleri, menkul ve gayrimenkullere ilişkin finansal kiralama sözleşmeleri,
10. Uluslararası Gemi Sicili Kanunu ile 491 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunda tanımlanan gemilere ilişkin finansal kiralama sözleşmeleri ile bu gemilerin inşası, tamiri ve bakımını yönelik eser sözleşmeleri,
11. Bilişim Teknolojileri kapsamında yurtdışında üretilen yazılımlara ilişkin satış sözleşmeleri ile donanım ve yazılımlara ilişkin yazılım ve lisans ve hizmet sözleşmeleri,
12. Sigorta sözleşmeleri,
13. Kamu kurum ve kuruluşları ile Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı şirketlerinin taraf olduğu gayrimenkul satış ve kiralama dışındaki sözleşmeler,
14. Kamu-özel iş birliği (KÖİ) projeleri kapsamında gayrimenkul kiralama sözleşmeleri,
15. Kamu kurum ve kuruluşlarının taraf olduğu döviz cinsinden veya dövize endeksli ihaleler, sözleşmeler ve milletlerarası antlaşmaların ifası kapsamında yüklenicilerin üçüncü taraflara akdedeceği sözleşmeler (gayrimenkul satış, gayrimenkul kiralama ve iş sözleşmeleri hariç),
16. Sermaye Piyasası Kanunu ile bu kanuna dayalı olarak yapılan düzenlemeler çerçevesinde sermaye piyasası araçlarının döviz cinsinden oluşturulması, ihracı, alım satımı ve yapılan işlemleri,
17. Türkiye’de yerleşik yolcu, yük veya posta taşıma faaliyetinde bulunan ticari havayolu işletmeleri; hava taşıma araçlarına, motorlarına ve bunların aksam ve parçalarına yönelik teknik bakım hizmeti veren şirketler; sivil havacılık mevzuatı kapsamında havalimanlarında

Sözleşmesi ve işlemleri dövizle işlem yasağının ihlali oluşmayan haller olup, dövizle veya dövize endeksli işlemler yapılabilecektir.

Önceden Yapılmış Sözleşmelerdeki Bedellerin Türk Lirasına Çevrilmesi

Sözleşme bedeli ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülükleri, döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırılması mümkün olmayan sözleşmelerde yer alan bedeller, Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Karar’ın Geçici 8. maddesi kapsamında taraflarca yeniden belirlenmek zorundadır.

Geçici 8. madde, özellikle konut ve çatılı iş yeri kira sözleşmelerine ilişkin olarak, döviz veya dövize endeksli olarak belirlenen bedelleri içermektedir. Bu çerçevede, söz konusu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten önce akdedilen konut ve çatılı iş yeri kira sözleşmelerinde, döviz veya dövize endeksli olarak belirlenen bedeller, ilk paragrafa göre iki yıllık süre için Türk parası olarak belirlenir.

Dövizle İşlem Yasağı

Ancak, Türk parası olarak belirleme yapılan kira yılının sonundan itibaren bir yıl geçerli olmak üzere; taraflar arasında mutabakata varılamaması durumunda, belirleme tarihinden itibaren kira yılının sonuna kadar Türkiye İstatistik Kurumu tarafından belirlenen tüketici fiyat endeksi (TÜFE) aylık değişim oranlarına göre artırılır. Bir sonraki kira yılı için Türk parası cinsinden kira bedeli belirlenirken de taraflar arasında mutabakata varılamaması durumunda, önceki kira yılında geçerli olan kira bedeli, Türkiye İstatistik Kurumu tarafından belirlenen TÜFE aylık değişim oranlarına göre artırılarak belirlenir ve bu belirlenen Türk parası cinsinden kira bedeli, bu fıkrada belirtilen iki yıllık sürenin sonuna kadar geçerliliğini korur.

Sözleşme bedelleri Türk parası olarak taraflarca yeniden belirlenirken mutabakata varılamazsa; sözleşmelerde önceden belirlenmiş döviz veya dövize endeksli bedeller, 2 Ocak 2018 tarihinde belirlenen Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası efektif satış kuru ile hesaplanan Türk parası karşılığının 2 Ocak 2018 tarihinden sözleşme bedellerinin yeniden belirlendiği tarihe kadar Türkiye İstatistik Kurumu’nun her ay için belirlediği Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE) aylık değişim oranlarına göre artırılarak belirlenir. Kadıköy avukatı olarak sıklıkla hata yapılan bu konuda sorun yaşamamak için müvekkillerimize hukuki danışmanlık kapsamında yardımcı olmaktayız.

Taşınır (Menkul) Satış Sözleşmelerinde TL Cinsinden Ödeme Zorunluluğu

19 Nisan 2022 tarihli tebliğ ile yeni getirilen düzenlemeye göre Türkiye’de yerleşik kişilerin kendi aralarında akdedecekleri; taşıt satış sözleşmeleri dışında kalan menkul satış sözleşmelerinde sözleşme bedelini ve bu sözleşmelerden kaynaklanan diğer ödeme yükümlülüklerini döviz cinsinden veya dövize endeksli olarak kararlaştırmaya devam edebilecekler ancak sözleşme konusu ödeme yükümlülüklerinin Türk parası cinsinden yerine getirilmesi ve kabul edilmesi zorunlu zorunlu olacaktır.

Dövizle İşlem Yasağı İçin Avukatlarımıza Ulaşın 

Kadıköy’de avukatlık, marka ve patent vekilliği faaliyeti yapan ve İstanbul’da yer alan MG Hukuk Bürosu İstanbul marka hukuku avukatı ve ticaret avukatı, marka ve patent haklarının korunmasına dair başvurular, franchise sözleşmeleri, dövizle ödeme yasağı ve ilgili davalar için danışmanlık ve avukatlık hizmeti vermektedir.

Şirketlere hukuki danışmanlık hizmetimiz kapsamında dövizle işlem yasağı konusunda müvekkillerimize danışmanlık yapmaktayız.

2013 yılında kuruluşundan bugüne çalışmalarına devam eden MG Hukuk Bürosu’na ve İstanbul Dövizle İşlem Yasağı ve davalarına dair süreçlerde avukat kadromuz için bizlere ulaşabilirsiniz. Kadıköy avukatı olan MG HUKUK olarak İstanbul’da ve Türkiye’nin pek çok yerinde faaliyet gösteren franchise ve bayilikleri olan müvekkillere verdiğimiz hizmetlerden aldığımız tecrübeyle şirketlere hukuki danışmanlık kapsamında müvekkillerimize hizmet vermekteyiz. Ticaret hayatında ortaya çıkan dövizle işlem yapma durumlarında danışmanlık almak için bizlere ulaşabilirsiniz.

İstanbul Dövizle İşlem Yasağı Konusunda Avukatlık Hizmeti Almak İçin Ne Yapılmalıdır?

Önemle belirtmemiz gerekir ki her dava dilekçesi, sözleşme ve hukuki sürece hazırlanırken mutlaka dikkat edilmesi gereken hususlar vardır. Bu hususlardan birinin eksik olması durumunda sonuç aleyhinize olabilecektir. Bu nedenle hukuken alanında uzman İstanbul ticaret avukatından yardım almanızı önermekteyiz. Kadıköy marka ve patent vekili kadrosuna sahip MG Hukuk Bürosu olarak sizlere yardımcı olmak isteriz. Ayrıca İstanbul Barosu avukatlarına ulaşabilir veya Kadıköy marka ve patent vekillik ve dövizle işlem yasağı hakkında hizmet için büromuzla irtibata geçebilirsiniz.

Yukarıda makalede belirtilen döviz nedir, dövizle işlem yasağı, döviz endeksli sözleşme, dövizle ödeme yasak mıdır ve benzeri dövize endeksli sözleşmeler konularıyla ilgili daha detaylı bilgi alabilmek için, Kadıköy hukuk büromuzun marka ve ticaret avukatı ile iletişime geçerek danışmanlık hizmeti alabilirsiniz.

Saygılarımızla,
Kadıköy Avukat Mete GENÇER

NOT:
Bu internet sitesindeki her türlü bilgi İstanbul Barosuna kayıtlı MG Hukuk Bürosu tarafından yalnızca bilgilendirme amacıyla, Türkiye Barolar Birliği tarafından belirtilen ilgili düzenlemeleri uyarınca hazırlanmıştır.