İmar Para Cezası

MG Hukuk olarak Kadıköy idare hukuku davalarından imar para cezasına itiraz ve iptal davaları alanında hizmet vermekteyiz. İdari para cezası türü olan ve İmar Kanunundan kaynaklanan bu alana dair detaylara makalemizde yer veriyoruz.

İmar para cezası, ruhsatsız ya da ruhsata aykırı şekilde yapılan imar mevzuatına aykırı yapılar hakkında ilgili idare tarafından tahakkuk ettirilmektedir ve konunun detayları ile idari para cezasının hesaplanması hakkında bilgileri aşağıda bulabilirsiniz. Bu davalarda İdari para cezası işleminin maddi boyutu yanında İmar Kanunu uyarınca tutulan yapı tatil zaptı gereği yıkım kararı verilmektedir.

İmar Para Cezası Nedir?

Mevzuatımızda 3194 sayılı İmar Kanunu düzenlenen bu hususta ülkemizde sürekli güncellemeler yani kanun değişiklikleri olmaktadır. İmar mevzuatına aykırı olarak yapılan yapılar hakkında çeşitli idari müeyyideler yani yaptırımlar düzenlenmiştir. İmar mevzuatına aykırılık taşıyan yapılar hakkında düzenlenen idari yaptırımlardan biri de imar para cezasıdır. Söz konusu idari yaptırımlara dair kanun hükmü ilgili kanunun 42. maddesinde yer almaktadır. İmar Kanunu 42. maddeye göre,

• Ruhsat alınmaksızın, ruhsatsız olarak,
• Yapı sınıfına tabi olan yerlerde,
• Ruhsata, ruhsat eki etüt ve projelere ve imar mevzuatına aykırı yapılan yapıların;
• Yapı sahibine, Yapı müteahhidine, Fenni mesullerine,
• Yapının mülkiyet durumuna,
• Bulunduğu alanın özelliğine,
• Niteliğine ve sınıfına,
• Yerleşmeye ve çevreye etkisine,
• Can ve mal emniyetini tehdit edip etmediğine,

Bakılmak suretiyle aykırılığın büyüklüğüne göre bin Türk lirasından az olmamak üzere imar para cezası düzenlenecektir. Bu cezayı ilgili idare olan Belediyeler düzenlemektedir. İmar para cezası için öncelikle yapının imara aykırılık durumunun düzeltilmesi için Yapı Tatil Zaptı düzenlenerek 30 gün süre verilmekte olup akabinde encümen kararıyla idari para cezası işlemi tesis edilmektedir. Uygulamada kaçak yapı olarak tabir edilen bu hususlarla ilgili süreçlerde hata ve hak kaybı olmaması için idare hukuku avukatlarından destek alınmasını tavsiye ederiz.

İmar para cezasına itiraz, yapı tatil zaptının iptali ve encümen kararının iptali davalarına dair süreçte ve dilekçe yazılırken ve dava süreci takibinde alanında çalışan tecrübeli idare hukuku avukatından destek alınması tavsiye edilir. Kadıköy idare hukuku tecrübeli avukatlarına ilgili Baro sayfalarından ulaşabilirsiniz.

İmar Para Cezası Nasıl Hesaplanır?  

Mevzuatımızda 3194 sayılı İmar Kanunu’nun 42. maddesinde imar para cezasının nasıl hesaplanacağına ilişkin düzenleme yapılmıştır. İmar para cezası hesabı yapılırken üç aşamalı bir hesaplama yöntemi öngörülmüştür. Buna göre;

Temel Para Cezası: 42.maddenin 2. fıkrasının (a) veya (b) bendinde temel para cezası miktarına ilişkin hüküm yer almaktadır.

Artırım Sebepleri: Hesaplanan temel para cezası miktarı üzerinden 2. fıkranın (c) bendinde belirtilen artırım sebepleri uygulanarak artırım yapılır.

İlave Para Cezası: Artırım yapılan imar para cezasına ilave imar parası sebepleri varsa 42. maddenin 2. fıkranın (ç) bendi uyarınca belirlenen ilave para cezası eklenerek toplam imar para cezası hesaplanır.

Temel İmar Para Cezasının Tespiti:

3194 sayılı İmar Kanunu’nun 42. maddesinin 2. fıkrasında temel para cezasının hesaplanmasında iki farklı hesaplama yöntemi öngörülmüştür. İlgili fıkranın (a) ve (b) bentlerinde iki ayrı durumda verilecek imar para cezası olduğuna dair düzenleme mevcuttur. Buna göre verilecek olan imar para cezasının (a) fıkrasına göre mi yoksa (b) fıkrasına göre mi hesaplanacağının belirlenmesi gerekir.

Yapının imar mevzuatına aykırı olduğundan bahisle hesaplanacak olan para cezalarında öncelikli olarak temel para cezasının İmar Kanunu 42.maddedin (a) veya (b) bendi gereğince doğru tespit edilmesi gerekmektedir.

Danıştay 6. Dairesinin 05.11.2020 tarih ve E:2019/10970, K:2020/10504 sayılı kararı:

“Temel para cezasının belirlenmesinde yapı sınıf ve grubunun hatalı tespit edilmesi durumunda, hatalı yapı sınıf ve grubu üzerinden hesaplanan para cezasının tamamının iptaline karar verilir.”

İmar Para Cezası Artırım Sebepleri:

İmar mevzuatına aykırılık taşıyan yapı hakkında Kanunun 42. maddesinin 2. fıkrasının (c) bendinde sayılı artırım nedenleri de bulunuyorsa bu durumda yapı hakkında verilecek olan imar para cezasına artırım uygulanır. Bu durumda imar para cezasının hesaplanmasında 3194 sayılı İmar Kanunu’nun 42. maddesinin 2. fıkrasının (a) ve (b) bentlerine göre temel para cezası belirlendikten sonra, 42. maddenin 2. fıkrasının (c) bendinde sayılan artırım oranları uygulanır. İlave olarak 2020 Mart düzenlemesi ile kanuna Ç bendi eklenmiştir.

3194 sayılı İmar Kanunu’nun 42. maddesinin 2. fıkrasının (c) bendinde sayılan artırım sebepleri şunlardır:

(a) ve (b) bentlerine göre cezalandırmayı gerektiren aykırılığa konu yapı;

1) Hisseli parselde diğer maliklerin muvafakati alınmaksızın yapılmış ise cezanın % 30’u,

2) Kamuya veya başkasına ait bir parselde yapılmış ise cezanın % 40’ı,

3) Uygulama imar planında veya parselasyon planında “Kamu Tesisi Alanı veya Umumî Hizmet Alanı” olarak belirlenmiş bir alanda yapılmış ise cezanın % 60’ı,

4) Mevcut haliyle veya öngörülen bir afet tehlikesi karşısında can ve mal emniyetini tehdit ediyor ise cezanın % 100’ü,

5) Uygulama imar planı bulunan bir alanda yapılmış ise cezanın % 20’si,

6) Yapılaşmaya yasaklanmış bir alanda yapılmış ise cezanın % 80’i,

7) Özel kanunlar ile belirlenmiş özel imar rejimine tabi bir alanda yapılmış ise cezanın % 50’si,

8) Ruhsatsız ise cezanın % 180’i,

9) Ruhsatı hükümsüz hale gelmesine rağmen inşaatı sürdürülüyor ise cezanın % 50’si,

10) Yapı kullanma izin belgesi alınmış olmakla birlikte, ruhsat alınmaksızın yeni inşaî faaliyete konu ise cezanın % 100’ü,

11) İnşaî faaliyetleri tamamlanmış ve kullanılmıyor ise cezanın % 10’u,

12) İnşaî faaliyetleri tamamlanmış ve kullanılıyor ise cezanın % 20’si,

13) Çevre ve görüntü kirliliğine sebebiyet veriyor ise cezanın % 20’si,

(a) ve (b) bentlerinde belirtilen şekilde tespit edilen para cezalarının miktarına göre ayrı ayrı hesap edilerek ilave olunur. Para cezalarına konu olan alanın hesaplanmasında, aykırılıktan etkilenen alan dikkate alınır.

İlave İmar Para Cezası:

7226 sayılı Kanun’un 39. maddesiyle, 3194 sayılı İmar Kanunu’nun 42. maddesinin 2. fıkrasına eklenen (ç) bendinde; “Bu fıkra uyarınca idari para cezası verilmesini gerektiren aykırılığa konu alan ile bu alanın bulunduğu arsa veya arazinin emlak vergisine esas asgari metrekare birim değerinin çarpımı ile bulunan bedel kadar idari para cezası yukarıdaki bentlere göre verilen para cezalarına ayrıca ilave edilir. Bu fıkraya göre verilen idari para cezasının ilgilisine tebliğinden itibaren bir ay içinde aykırılığın giderilmesi ve yapının mevzuata uygun hale getirilmesi halinde bu bent uyarınca ilave edilen para cezası tahsil edilmez.” hükmüne yer verilmiştir.

İmar para cezası uygulanan imar mevzuatına aykırı yapı hakkında ilave para cezası verilmesi gerekli aykırılık söz konusu olmamasına rağmen ilave imar para cezası uygulanması yahut ilave imar para cezasının hatalı olarak hesaplanması gibi hallerde ilave para cezasının iptali gerekir. Bu konuda emsal kararlar bulunmaktadır.

Söz Konusu İdari İşlem Sebep (Hukuki Dayanak) ve Süre Yönünden Hukuka Aykırı olabilir. Bu durumda imar para cezasının iptali gerekmektedir. Hukuka aykırı biçimde tahakkuk ettirilen işbu imar para cezası idari işleminin zaman bakımından uygulaması ve kanunun geriye yürümezlik ilkelerine aykırı olması nedeniyle iptali veya bedelin nasıl hesaplandığıyla ilgili ise bir belge veya somut hesaplama evrakı tarafımıza ibraz edilmedi ise iptali gündeme gelecektir.

26.03.2020 Tarihli 7226 Yasa İle İmar Kanunu’nun 42. Maddesinin 2. Fıkrasına Eklenen Ç Bendi Kapsamında; Geçmişteki Fiile Ceza Uygulanması, İdari İşlemin Zaman bakımından uygulaması ve geriye yürümezlik ilkelerine aykırılık arz edecektir. Bu konu Danıştay İdari Dava Daireleri Genel Kurulu’nun da zaman bakımından uygulama esası açısından görüşü 19.02.2009 Tarih 2008/33 E. 2009/60 K. Kararı İle sabittir.  Özetle Mart 2020 öncesi bir yapı için idari para cezası düzenlemesinde hesaplama kriterleri ve kanun uygulamasına dikkat edilmelidir.

İmar Kanunu kapsamında büromuz idare avukatı ve gayrimenkul hukuku konusunda tecrübeli Kadıköy avukatlarımız ile imar para cezası hukuku ile ilgili her türlü hukuki hizmetleri sunmaktadır.

Uygulamada sıklıkla rastlanan bu konuda hak kaybı yaşamamanız için sürecin başından itibaren mutlaka hukuki destek almanızı tavsiye ederiz. Kadıköy idare hukuku avukatı MG Hukuk bürosuna veya diğer meslektaşlarımıza başvurabilirsiniz.

İmar Para Cezasının İptali Mümkün mü?

İmar para cezasının iptali işlem belgesine ve yasal koşullara bakılarak mümkün olacaktır. İptali istenen idari işlem; idari işlemde olması gereken unsurlara, 3194 sayılı İmar Kanununa, söz konusu taşınmazın imar planı ve imar yönetmeliklerine ve bu konudaki Danıştay içtihatlarına aykırı olabilir. 3194 Sayılı Kanunun 32. ve 42. maddelerinde belirtilen hükümler birlikte değerlendirildiğinde; maddelerdeki hükümlerin birbiriyle uyumlu ve birbirlerini tamamlar niteliktedir.

Bu bakımdan yapı tatil tutanağı ile tespit edilen mevzuata aykırılıkların hem yıkım kararını hem de para cezasını etkileyeceği; dolayısıyla kanunda öngörülen usule uygun olarak düzenlenmeyen yapı tatil tutanağına dayanılarak tesis edilen yıkım ve para cezasına ilişkin işlemlerin hukuken sakatlanacağı açıktır. Ayrıca hesaplamanın, ölçümleri hatalı yapılması ve kanunun yanlış uygulanması sıklıkla görülebilmektedir.

Teknik manada geçerli ve hukuksal kurallar gereği bir idari işlem olması için encümen kararının neden ve nasıl düzenlendiğinin, ceza miktarlarındaki hesaplama kriterlerinin şüpheye yer bırakmayacak açıklıkta hukuki şartlara uygun olarak tanzim edilmesi ve kanunun maddesinde yer alan tebliğ düzenlemesine uygun bilgilendirmenin yapılması zorunluluktur.

Yürütmenin Durdurulması Talebi

İdari Yargılama Usulünde, işlemin hukuka aykırılık ve mağduriyetin birlikte bulunması halinde yürütmenin durdurulması kararı verilebileceğinde şüphe yoktur. Yine İdari Yargılama Usul Kanunumuzun 27’nci maddesinin 2’nci fıkrası uyarınca, “Uygulanmakla etkisi tükenecek olan idari işlemlerin yürütülmesi, savunma alındıktan sonra yeniden karar verilmek üzere, idarenin savunması alınmaksızın da durdurulabilir.”

İmar para cezasının iptali davalarında davalı idare nezdinde, yukarıda ayrıntılarıyla açıklandığı üzere hukuka aykırı biçimde tutulan ve usule aykırı Yapı Tespit Tutanağı, süre beklenilmeksizin 30 günlük süre dolmadan haksız şekilde alınan dava konusu encümen kararı, tapudaki hisse oranlarına bakılmaksızın kesilen cezalar, Kanunun Zaman Bakımından Uygulanması ve Geriye Yürümezlik İlkesine aykırı nitelikteki idari para cezası tesisi ve diğer tüm gerekçeler kapsamında dava konusu idari işlemin açık bir şekilde hukuka aykırılığı sabit olabilir.

Miktar olarak yüksek hesaplanan bu nitelikteki işbu imar para cezasının haciz suretiyle tahsiline gidilebileceğinden hukuka aykırı olduğu açık olan ve neredeyse taşınmazın değeri kadar tesis edilen fahiş cezalar, ayrıca yıkım kararı bulunması, aşırı derecede zarara sebebiyet verebilecek niteliktedir. Davalı idare, ilgili idari para cezaları kapsamındaki uygulamalarında, doğrudan tapu kaydı üzerine haciz tatbiki işlemi uygulamakta olduğundan, insanların ekonomik olarak zararına sebep olacak her türlü idare işlemi, uygulanmasıyla etkisi tükenecek ve sonrasında telafisi güç ve imkansız zararlar ortaya çıkaracak mahiyettedir.

İmar para cezasının ve encümen kararını inceleyecek İdare Mahkemesi yapacağı yargılama ve keşif sonucunda nihai karar verilecek olup, dava sonuçlanana kadar kamu gücü olan davalı idarenin bu parayı almaması mahvına neden olmayacakken; vatandaştan haksız şekilde böyle bir haciz, yıkım ve tahsilat işlemine maruz kalması halinde ekonomik olarak aşırı zararına neden olacaktır. Bu nedenlerle ilgili imar para cezası işleminin yürütmesinin durdurulması gerekmektedir.  Kadıköy idare hukuku avukatı olarak imar para cezalarına dair ülkemizin pek çok yerinde İstanbul, Edirne, Muğla gibi çeşitli illerde müvekkillerimiz adına dava takibi yapmaktayız.

İstanbul İdare Hukuku Avukatı Ekibimizle Görüşmek İçin

İstanbul’da faaliyet gösteren MG Hukuk Bürosu İstanbul idare hukuku avukatı olarak kaçak yapı iddiasıyla düzenlenen tutanak ve imar para cezalarına dair Av. Mete Gençer ve ekibi 2013 yılından bugüne hizmet vermektedir.

Önemle belirtmemiz gerekir ki her hukuki sürece hazırlanırken mutlaka dikkat edilmesi gereken hukuki ve mali hususlar vardır. Bu hususlardan birinin eksik olması durumunda sonuç aleyhinize olabilecektir. Bu nedenle İstanbul Barosu avukatlarına ulaşabilir veya Kadıköy idare hukuku avukatı MG Hukuk olarak büromuzla irtibata geçebilirsiniz.

“En iyi imar hukuku avukatı” yahut “uzman avukat” şeklinde unvanlar bulunmakta mıdır sorusunun cevabını vermek gerekir. Bu konuda Avukatlık Kanunu’nun ve avukatlıkla ilgili mevzuatımızda veya uygulamada tespit edilen bir mekanizma bulunmamaktadır. En iyi avukat diye bir tanımlama hatalı olacak olup, bize göre en iyi avukat işini iyi takip eden ve müvekkilinin haklarının en etkin şekilde bilen ve sorumluluklarını yerine getiren avukattır.

Bu makalemizde detaylı olarak imar para cezasının hesaplanması, iptali, dava sırasında yürütmenin durdurulması gibi hususlara yer verilmiştir. Yazımızda da görüleceği üzere imar mevzuatına aykırı şekilde, ruhsatsız olarak ya da ruhsata aykırı olarak yapılan halk tabiri ile kaçak yapılar için hukukumuzda çeşitli idari yaptırımlar düzenlenmiştir. Şahsınız ya da şirketinize karşı hukuka aykırı şekilde imar para cezası verildiyse bu imar para cezasına süresi içerinde itiraz etmek gereklidir. İmar Hukuku alanında çalışan avukatlardan hukuki destek alınması ve haklarınızın korunması bakımından önem teşkil etmektedir.

Saygılarımızla,
Kadıköy Avukat Mete GENÇER

NOT:
Bu internet sitesindeki her türlü bilgi İstanbul Barosuna kayıtlı MG Hukuk Bürosu tarafından yalnızca bilgilendirme amacıyla, Türkiye Barolar Birliği tarafından belirtilen ilgili düzenlemeleri uyarınca hazırlanmıştır.